Karol Rómmel - wzbudził podziw króla Szwecji, papież Franciszek zapamiętał go na lata

W lutym 2014 roku papież Franciszek spotkał się z grupą polskich biskupów. Najpierw podziękował im za świadectwo wiary Polaków, a potem całkowicie zaskoczył duchownych - okazało się, że mimo upływu lat kardynał Bergoglio zapamiętał jeden film w reżyserii Andrzeja Wajdy, ten ze sceną "zawodów konnych, które wygrał ksiądz".

Papież nie zapamiętał tytułu filmu, ale ustalenie, który z obrazów Wajdy miał na myśli, nie jest trudne. Jedynym dziełem nagrodzonego Oscarem twórcy, w którym ksiądz jeździ konno, jest nieco już zapomniana "Lotna" z 1959 roku. Nie ma tam jednak zawodów jeździeckich. Jest za to lekcja, jakiej stary proboszcz udziela polskim kawalerzystom.

Mistrz jeździectwa daje popis w filmie

Rzecz dzieje się w czasie kampanii wrześniowej. Oddział ułanów odpoczywa we wsi po bitwie z Niemcami. Opatruje rannych, grzebie zabitych. Miejscowy ksiądz zajmuje się poległym rotmistrzem, następnie przysłuchuje się rozmowie żołnierzy i włącza się do niej.

- Źle siedzicie na koniu - mówi proboszcz do młodego podchorążego. Przejmuje od niego wierzchowca, tytułową "Lotną", i prosi śmiejących się z niego żołnierzy o monetę. Wkłada ją między kolano a siodło i zaczyna jeździecki popis. Szybkie zwroty i odważne skoki robią wrażenie na oficerach - ci przestają drwić, patrzą na duchownego z coraz większym podziwem.

Po zakończeniu jazdy proboszcz wręcza wachmistrzowi monetę, którą dostał kilka chwil wcześniej. Pełen trudnych ewolucji pokaz nie przeszkodził mu w utrzymaniu jej w jednym miejscu. - To niech już będzie na tacę - mówi do duchownego żołnierz.

W roli niezwykłego księdza, którego papież Franciszek zapamiętał na długie lata, wystąpił niezwykły człowiek - Karol Rómmel. Mistrz jeździectwa, oficer armii carskiej, podpułkownik Wojska Polskiego, olimpijczyk. Bohater króla Szwecji Gustawa V. Jeden z pierwszych polskich medalistów Igrzysk Olimpijskich. Gdy podpułkownik Rómmel wystąpił w "Lotnej", miał już 71 lat i mógł opowiedzieć Wajdzie tyle fascynujących, dramatycznych i tragicznych historii, że gdyby reżyser chciał się nimi zająć, na nakręcenie "Popiołów", "Wesela" czy "Ziemi Obiecanej" pewnie nie starczyłoby mu czasu.

Rómmel urodził się w 1888 roku w Grodnie, na Białorusi. Był synem pułkownika rosyjskiej armii Alfonsa Rummla i Marii Marcinkiewicz. Jego prastary ród wywodził się od barona i rycerza Zakonu Kawalerów Mieczowych Mateusza Henryka von Rummla, który w 1332 roku przybył do Kurlandii z Westfalii, by wspomagać Zakon Krzyżacki w walkach z pogańskimi Bałtami. Ponad 500 lat później w tej rodzinie mówiło się jednak po polsku.

Młody Karol, podobnie jak jego czterej bracia - Juliusz, Wilhelm, Waldemar i Jan - jazdy konnej uczył się od najmłodszych lat. Uczęszczał do szkół wojskowych w Odessie i Pawłowsku, ale jako człowiek wszechstronnie utalentowany studiował też malarstwo i rysunek na Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. W tym czasie nieustannie zgłębiał tajniki jeździectwa i w marcu 1910 roku zadebiutował w zawodach.

Ukończył przejazd i nieprzytomny osunął się na ziemię

Pierwszy start grodzieńskiego szlachcica był nieudany, jednak nie na tyle, by zniechęcić go do hippiki. Dążąc do perfekcyjnego panowania nad wierzchowcem, Rómmel zafascynował się tak zwaną "naturalną" szkołą jazdy, spopularyzowaną na początku XX wieku przez włoskiego kawalerzystę Federico Caprilego. Nauka nowego stylu okazała się znakomitą decyzją - przyniosła młodemu oficerowi sukcesy w zawodach i status jednego z najlepszych jeźdźców Petersburga. Rómmel zakwalifikował się nawet do rosyjskiej ekipy na Igrzyska Olimpijskie w Sztokholmie w 1912 roku, i to pomimo faktu, że służył w piechocie, a nie w kawalerii.

Konkurs jeździecki V nowożytnej Olimpiady odbywał się 16 lipca. Na starcie stanęło 31 zawodników, w tym sześciu reprezentantów carskiej Rosji. Rómmel znalazł się w znakomitym towarzystwie. Jednym z jego druhów był sam wielki książę Dymitr Romanow, kuzyn cara Mikołaja II, ulubieniec ludu, w którym wielu widziało kandydata do tronu w zastępstwie chorego na hemofilię carewicza Aleksego. Ten sam wielki książę cztery lata później osobiście utopi w Newie Grigorija Rasputina, tajemniczego szarlatana, protegowanego i "doradcę" carycy Aleksandry. Inny z towarzyszy Rómmla, Aleksandr Rodzianko, będzie jednym z najważniejszych dowódców "Białych" Rosjan w walce z Bolszewikami. Z kolei drugi z Polaków w rosyjskiej drużynie, Sergiusz Zahorski po I Wojnie Światowej najpierw wraz z Rómmlem pomoże stworzyć polskie jeździectwo sportowe, a potem zostanie szefem Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP, Ignacego Mościckiego.

Wróćmy jednak na sztokholmski hippodrom. Na nim młody rosyjski oficer radził sobie znakomicie aż do ostatniej przeszkody. Niestety, przed skokiem po medal, ukochany koń Rómmla, Siablik, przewrócił się, przygniatając jeźdźca. Publiczność, wśród której zasiadał sam król Szwecji Gustaw V, zamarła z przerażenia. Pechowy olimpijczyk nadludzkim wysiłkiem zdołał wydostać się spod konia i ponownie na niego wspiąć. Przyciskając dłoń do piersi Rómmel ukończył przejazd, po czym natychmiast nieprzytomny osunął się na ziemię. Sklasyfikowano go na 15. miejscu. Z Rosjan lepszy od niego był tylko książę Dymitr.

W szpitalu stwierdzono u Rómmla sześć złamanych żeber. Jeździec szybko zapomniał jednak o bólu, gdy dotarł do niego prezent od Gustava V. Poruszony odwagą, honorem i męstwem 24-letniego wówczas oficera monarcha, obdarował go repliką złotego medalu.

Wkrótce po igrzyskach konie zniknęły z hippodromów, a pojawiły się na polach bitew. W czasie Wielkiej Wojny zginęli trzej uczestnicy olimpijskiego konkursu w Sztokholmie - Anglik Paul Kenna w Bitwie o Gallipoli, jego rodak Edward Radcliffe-Nash pod Ypres, a Książę Prus Fryderyk Karol, śmiertelnie raniony przez australijskich żołnierzy na ziemi niczyjej, w Saint-Etienne-du-Rouvray. Rómmel zaczął wojnę jako rotmistrz carskiej armii, zakończył jako pułkownik. Kiedy po czterech latach walk nastał wreszcie pokój, wybrał służbę odrodzonej wolnej Polsce.

Stworzył polską reprezentację i sam zdobył medal

W lipcu 1919 roku były już rosyjski oficer został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu majora. Rok wcześniej jego rodzina zmieniła pisownię nazwiska, zastępując międzynarodowe "u" polskim "ó". Swoich krewnych przekonał do tego starszy brat Karola, Juliusz, późniejszy bohater wojny polsko-bolszewickiej, dowódca w Bitwie pod Komarowem, w której Polacy rozbili swój największy koszmar, 1. Konarmię Siemiona Budionnego. Karol też walczył z Bolszewikami, był ranny, otrzymał Złoty Krzyż Zasługi i Virtuti Militari, ale największą sławę nadal miał przynosić mu sport.

Przed igrzyskami w Paryżu w 1924 roku Rómmlowi powierzono zadanie stworzenia i wyszkolenia silnej jeździeckiej reprezentacji Polski. Misję wypełnił - choć sam medalu nie zdobył, to jeden z dwóch krążków dla naszego kraju wywalczył we francuskiej stolicy właśnie jeździec, Adam Królikiewicz (brąz).

W kolejnych latach Rómmel i polska drużyna hippiczna, w której startował m.in. legendarny dowódca Armii Krajowej Tadeusz "Bór" Komorowski, odnosiła sukcesy w Europie i w Stanach Zjednoczonych, wygrywając m.in. trzykrotnie Puchar Narodów. Na IX Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie (1928) jeźdźcy zdobyli dwa z pięciu polskich medali - srebro w drużynowym konkursie skoków i brąz w zespołowym Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego. Ten drugi sukces stał się udziałem samego Rómmla, który startował razem z Michałem Woysymem-Antoniewiczem i Józefem Trenkwaldem.

Rok po Amsterdamie podpułkownik Rómmel wdał się w konflikt ze swoimi przełożonymi - zarzucono mu nieprzestrzeganie obowiązujących w wojsku zasad postępowania. Trzykrotny uczestnik Igrzysk Olimpijskich postanowił przejść w stan spoczynku. Z jeździectwa nie zrezygnował jednak nigdy.

Uczył jazdy konnej aktorów występujących w "Krzyżakach"

W latach 30. zdobył dwa tytuły mistrza Polski w skokach, dwukrotnie był też wicemistrzem kraju. W 1939 roku, w wieku 51 lat, ustanowił narodowy rekord w skoku na wysokość - 198 centymetrów. Często odwiedzał słynne ośrodki hodowli koni sportowych we Francji i Anglii i zdobytą tam wiedzę przywoził do kraju. Jako zdolny artysta wydał też, i sam zilustrował, książkę "Zaprawa i jazda wyścigowa". Łącznie w latach 1919-1939 wziął udział w 490 konkursach i wyścigach jeździeckich i w tyluż samo wyścigach przeszkodowych i płotowych, wygrywając 222 z nich.

W czasie II Wojny Światowej był jeńcem - poznał okropności obozów koncentracyjnych w Dachau i Mauthausen. Po 1945 roku pracował jako trener jeździectwa, wychował wielu wybitnych zawodników. Uważano go za mistrza przygotowania mentalnego do zawodów sportowych, i to zarówno jeźdźca, jak i konia. Z jego umiejętności korzystał nie tylko Andrzej Wajda w "Lotnej", ale i Aleksander Ford w "Krzyżakach" - w 1959 roku na warszawskim Służewcu to właśnie on uczył jazdy konnej aktorów przygotowujących się do występu w ekranizacji powieści Henryka Sienkiewicza.

Karol Rómmel zmarł 7 marca 1967 roku w Elblągu, w wieku 78 lat. Pochowany został na cmentarzu w Gdańsku-Wrzeszczu.

Spotkanie polskich biskupów z papieżem Franciszkiem z lutego 2014 roku skłoniło Filmotekę Narodową do zorganizowania w cztery miesiące później pokazu nieco zapomnianej i swego czasu ostro krytykowanej (ze względu na powielanie fałszywego mitu nazistowskiej propagandy o szarżach polskiej kawalerii na jednostki pancerne, co nigdy nie miało miejsca) "Lotnej" w kinie Iluzjon, na którym pokazał się m.in. sam Andrzej Wajda.

* Przy tworzeniu tekstu korzystałem m.in. z informacji zawartych w sylwetce Karola Rómmla z albumu "Sportowcy dla Niepodległej"

Grzegorz Wojnarowski

Zobacz wideo: #dziejesiewsporcie: 62-latek popisuje się umiejętnościami
 
Źródło: WP SportoweFakty

• Finał Pucharu Świata FEI na żywo na antenie Sportklubu!