W tym roku odszedł Andrzej Niemczyk. Człowiek, który zrewolucjonizował siatkówkę

2 czerwca 2016 roku odszedł od nas jeden z najwybitniejszych polskich szkoleniowców. Nie tylko siatkarskich. W ogóle. Ilu naszych trenerów dowodziło najlepszymi ekipami europejskimi, walczyło w najważniejszych klubowych pucharach świata, dyrygowało obcymi reprezentacjami podczas igrzysk olimpijskich, mistrzostw świata, Europy? W końcu, ilu doprowadziło naszych sportowców do dwóch złotych medali mistrzostw Europy? Ilu?

Ale to nie będzie artykuł o sportowych osiągnięciach Andrzeja Niemczyka. To można sprawdzić w Wikipedii. Jako autor autobiografii tego niezwykłego człowieka ("Życiowy tie-break" wydawnictwa SQN) postanowiłem w ten wyjątkowy dzień przypomnieć kilka wydarzeń, o których nie zawsze pamiętamy. Wydarzeń, które dowodzą, że mieliśmy do czynienia z trenerem nieprzeciętnym, rewolucjonistą, prekursorem.

Dlaczego nakazał "Złotkom" chodzić do solarium i malować się przed meczami, jak wyglądała nasza rozmowa na temat śmierci Agaty Mróz, ile zarabiał po powrocie do Polski, w 2003 roku, co mu powiedział szef Europejskiej Konfederacji Siatkówki po złocie z Zagrzebiu, w jaki sposób wykrył po raz pierwszy chorobę nowotworową? O tym wszystkim przeczytasz na kolejnych podstronach.

Usiądźcie wygodnie, przygotujcie ciepłą herbatę i przenieście się w przeszłość. W przeszłość Andrzeja Niemczyka.
[nextpage]

- Marek, szkoda, że nie widziałeś ich min, jak podczas jednego z pierwszych obozów nakazałem regularne odwiedziny w solarium, u kosmetyczki i przygotowywanie makijażu przed meczami - Andrzej Niemczyk śmiał się podczas jednej z naszych rozmów podczas przygotowywania książki.

Rzeczywiście, kiedy w kwietniu 2003 roku objął po raz drugi opiekę nad reprezentacją polskich siatkarek, to była jedna z pierwszych zasad, jakie wprowadził do kadry. W tym czasie w żadnym zespole na świecie nie było takich regulacji. Niemczyk był - jak w przypadku wielu spraw - wizjonerem. - Baby - mówił do swoich zawodniczek. - Jak na mecz z Rosjankami wyjdziecie umalowane, pachnące, uśmiechnięte, to je szlag trafi. Będą wkurzone, że kamery telewizyjne pokażą tak duży kontrast: wy - piękne, one - niezbyt atrakcyjne.

To działało! Przecież to za kadencji Niemczyka karierę zaczęła robić Katarzyna Skowrońska-Dolata, o której urodzie dyskutowali kibice na całym świecie. To właśnie polska reprezentacja była wielokrotnie uznawana za najpiękniejszą podczas najważniejszych turniejów (mistrzostw świata czy Europy).
[nextpage]

Agata Mróz-Olszewska - ta dziewczyna zajmowała w życiu Niemczyka wyjątkowe miejsce. To właśnie on "wyłowił ją" (dzięki Maciejowi Binkiewiczowi - ówczesnemu dyrektorowi Szkoły Mistrzostwa Sportowego w Sosnowcu) z tłumu młodych siatkarek, pojechał do niej do Ostrowca Świętokrzyskiego, namówił na grę w kadrze. W końcu to on był dla niej podporą, gdy dowiedziała się, że musi stawić czoła białaczce.

Podczas pisania książki spędziliśmy wspólnie wiele godzin. Czasami w hotelu, przy okazji meczów reprezentacji, czasami w Warszawie, gdzie Niemczyk mieszkał, rozmawialiśmy również wiele przez telefon. Nieszczęśliwie temat Agaty Mróz przypadł właśnie na rozmowę telefoniczną. Nieszczęśliwie, bo to była bardzo trudna rozmowa. Trener nie mógł dobrać słów, często przerywał. Słychać było, że to go wiele kosztuje. Nie chciałem naciskać. Szanowałem i rozumiałem sytuację.

W pewnym momencie trener zatrzymał się, przestał mówić. Siedzieliśmy tak mniej więcej pół godziny. W słuchawce panowała cisza, przeraźliwa cisza. Nie miałem odwagi jej przerwać. Starałem się odczytać myśli byłego selekcjonera. 
[nextpage]

Wiecie, ile miesięcznie zarabiał trener, który doprowadził polskiej siatkarki do mistrzostwa Europy w 2003 roku? 20 tysięcy złotych? Może jednak więcej? 30 tysięcy zł? Pudło. Niemczyk umówił się z ówczesnym prezesem PZPS - Januszem Biesiadą - na 5 tysięcy złotych miesięcznie.

- To nie pokrywało nawet kosztów podróży po Polsce - mówił mi Niemczyk. - Byłem trenerem, który sporo jeździł. Praktycznie codziennie byłem w innym klubie. Chciałem poznać zespoły, ludzi tam pracujących, ich problemy, oczekiwania. Nie było mnie wiele lat w Polsce, musiałem nadrobić stracony czas.

Samochód Niemczyka nie należał do tanich w eksploatacji, więc rzeczywiście te pięć tysięcy złotych starczało na niewiele ponad paliwo. Oczywiście trener nie narzekał. Podczas pracy w Niemczech i Turcji sporo odłożył. - A z Biesiadą umówiłem się, że jak osiągnę dobry wynik podczas ME w Turcji, to mi wypłacą premię w wysokości 60 tysięcy euro, a to były już niezłe pieniądze - twierdził Niemczyk.

PZPS słowa nie dotrzymał. Niemczyk - mimo zdobytego złota - nie otrzymał premii. Zmieniła się władza w związku, nowi ludzie nie chcieli słyszeć o ustaleniach "na gębę" (bo umowy nie było). Niemczyk machnął ręką. Zwłaszcza, że po złocie w 2003 roku udało mu się wynegocjować z PZPS bardzo dobry kontrakt. Tym razem już oficjalnie podpisany na papierze.
[nextpage]

Mistrzostwo Europy z 2003 roku zaskoczyło nie tylko polskich kibiców (nie ukrywajmy, że przecież większość z nas nie interesowała się wówczas siatkówką w wydaniu żeńskim), ale i konkurencję "Złotek".

Po zwycięskim finale trener Rosjanek - legendarny Nikołaj Karpol - wypalił do Niemczyka: "co to za mistrz, co nas nie pokonał". Polski trener z uśmiechem na ustach i w swoim stylu odpowiedział: "nie gadaj głupot Nikołaj, chodź się napić do baru, ja stawiam".

Zaskoczenia nie krył również Andre Meyer, który był wówczas szefem CEV. Podczas ceremonii wręczenia medali podszedł do Niemczyka i powiedział: "Andrzej, powinienem ci dać trzy medale".

Widząc minę trenera od razu dodał: "No przecież brąz Niemek i srebro Turczynek są również twoją zasługą. To ty stworzyłeś siatkówkę w tych krajach. Jesteś jednym z największych trenerów, jakiegokolwiek poznałem. Przeszedłeś do historii. Gratuluję!". 
[nextpage]

Andrzej Niemczyk zmarł z powodu choroby nowotworowej. Kilka miesięcy przed śmiercią trener dowiedział się, że rak zaatakował po raz drugi. Pierwszy atak został odparty wiele lat wcześniej.

"O chorobie nie dowiedziałem się z wyników badań okresowych.Wykryłem ją… sam! Pamiętam jak dziś: któregoś dnia obudziłem się rano i poczułem, że coś jest nie tak. Zwlokłem się z łóżka, poszedłem do łazienki i zacząłem macać węzły chłonne. Były powiększone. "O kur**, mam jakiegoś guza", pomyślałem" - w taki sposób opowiadał mi o pewnym poranku z 1998 roku.

Szybka diagnoza nie pozostawiła wątpliwości - nowotwór węzłów chłonnych. Niemczyk nie poddał się, nie przerwał nawet pracy, brał chemię między jednym a drugim meczem, nie rzucił palenia, pił alkohol i przede wszystkim z optymizmem podchodził do życia. W efekcie, w 2005 roku, lekarze ogłosił zwycięstwo nad rakiem.

Niestety, drugi cios był już zabójczy. Organizm Niemczyka nie miał szans. Odszedł jednak jako człowiek pogodny i co najważniejsze spełniony. "Marek, udało mi się to życie, coś tam osiągnąłem" - często mi powtarzał.

Marek Bobakowski

Oglądaj siatkówkę kobiet w Pilocie WP (link sponsorowany)