Nie zawsze pierwsza lewa Wielkiego Szlema - historia Australian Open

Łukasz Iwanek 15 Stycznia 2010, 23:00

Hegemonia gospodarzy

Pierwsze lata to zdecydowana dominacja Australijczyków, którzy wygrali sześć z pierwszych 11 edycji. Ich hegemonię udało się jedynie przerwać na chwilę Amerykaninowi Fredowi Alexandrowi i Brytyjczykowi Gordonowi Lowe'owi oraz Nowozelandczykowi Anthony'emu Wildingowi. Z francuskich muszkieterów Australian Open wygrał jedynie Jean Borotra, choć trzeba przyznać, że Rene Lacoste i Henri Coche nigdy takiej okazji nie mieli, bo po prostu w dalekiej Australii nie wystąpili. Borotra to do dziś jedyny francuski triumfator tej imprezy.

Pierwsza edycja turnieju kobiet odbyła się dopiero w 1922 roku i wygrała ją Australijka Margaret Molesworth, która triumfowała także rok później. W latach 1922-1934 finały kobiecego Australian Open były wewnętrzną sprawą reprezentantek gospodarzy. W 1935 roku triumfowała Dorothy Round Little, która w całej historii jest jedną z trzech brytyjskich mistrzyń Australian Open. Później imprezę tę wygrywały jeszcze Angela Mortimer Barrett i Virginia Wade.

Rekordziści Margaret Court i Roy Emerson

W całej epoce sprzed ery otwartej, kiedy do rywalizacji nie mogli stanąć zawodowcy, na szczególną uwagę zasługuje Margaret Court, która wygrywała Australian Open siedem razy z rzędu (1960-1967) i jest pod tym względem absolutną rekordzistką. Jest też jedyną zawodniczką, która triumfowała w tej imprezie w dwóch tenisowych epokach. Trzykrotnie z rzędu tę lewę Wielkiego Szlema wygrywały jeszcze Daphne Akhurst Cozens i już w erze otwartej Evonne Goolagong Cawley, Steffi Graf, Monica Seles i Martina Hingis.

W męskim tenisie prawdopodobnie długo jeszcze pozostanie nie pobity rekord Australijczyka Roy'a Emersona, na którego nie było mocnych w latach 1963-1967. W latach 60. dominował on i jego wielki rodak Rod Laver, którzy w sumie w Australian Open zgarnęli dziewięć tytułów. Laver przeszedł do historii jako pierwszy triumfator imprezy w erze otwartej (1969). Poza Emersonem trzykrotnie z rzędu Australian Open wygrał jeszcze tylko Jack Crawford. W erze otwartej nikomu nie udało się tego dokonać. W ostatnich latach dwukrotnie z rzędu tę imprezę byli w stanie wygrać jedynie Ivan Lendl, Jim Courier, Andre Agassi i Roger Federer.

Nie zawsze pierwszy

Australijczycy tak rozpieszczani przez swoich tenisistów od końca lat 70. nie mają powodów do zadowolenia. Rywalizacja stawała się coraz bardziej zacięta, a Australijczycy coraz słabsi. W 1976 roku odbył się ostatni finał, w którym zmierzyło się dwóch reprezentantów gospodarzy. Mark Edmondson, który pokonał Johna Newcombe'a do dziś pozostaje ostatnim australijskim triumfatorem tej lewy Wielkiego Szlema. Później do finału docierało jeszcze tylko czterech Australijczyków: John Marks, Kim Warwick, Pat Cash i jako ostatni Lleyton Hewitt. Jeśli chodzi o turniej kobiet ostatnią reprezentantką gospodarzy, która triumfowała w Australian Open jest Christine Neil, która w 1978 roku w finale pokonała Amerykankę Betsy Nagelsen. Jedyną Australijką, która później doszła do finału pozostaje Wendy Turnbull (1980).

Dla młodszych fanów tenisa Australian Open to pierwsza lewa Wielkiego Szlema, od której zaczyna się wielkie granie w sezonie. Jednak nie zawsze tak było. W latach 1977-1985 turniej rozgrywany był w grudniu. W roku 1977 wobec tego odbyły się dwie edycje imprezy. Pierwszą, styczniową, wygrał Roscoe Tanner, w grudniu triumfował Vitas Gerulaitis, obaj Amerykanie. W kolejnych dwóch sezonach królem Australian Open był Guillermo Vilas, pierwszy i dotychczas jedyny argentyński mistrz imprezy.

Historyczny Mats Wilander

Po ponownym przeniesieniu Australian Open na styczeń turniej w roku 1986 nie odbył się. Historyczny wyczyn związany jest z osobą Matsa Wilandera. Szwed wygrał Australian Open w latach 1983-1984 oraz w roku 1988 i pozostaje jedynym zawodnikiem, który triumfował w tej imprezie na dwóch nawierzchniach: kortach trawiastych (aż do 1987 roku włącznie Australian Open rozgrywano na tej samej nawierzchni, co Wimbledon) i kortach twardych.

Lata 90. należały do Amerykanów Jima Couriera, Pete'a Samprasa i Andre Agassiego. Na listę triumfatorów Australian Open trafiły nazwiska dwóch Czechów: Ivana Lendla (1989 - historyczny czechosłowacki finał z Miloslavem Mecirem) i Petra Kordy. Jedyny niemiecki mistrz Australian Open to słynny Boris Becker. Wśród triumfatorów imprezy można jeszcze wyróżnić reprezentanta Południowej Afryki Johana Krieka (1981, rok później już jako Amerykanin obronił tytuł). Roger Federer, który jako ostatni triumfował dwukrotnie z rzędu, to jedyny szwajcarski mistrz. W 2008 roku na listę honorową trafiło nazwisko Serba Novaka Đokovicia. Przez ponad 100 lat Australian Open nie potrafili zdobyć Hiszpanie. Do finalu byli w stanie dojść jedynie Juan Gisbert (1968), Andres Gimeno (1969) i Carlos Moya (1997). Aż w końcu w 2009 roku triumfował Rafael Nadal. Na liście mistrzów Australian Open są także nazwiska dwóch Rosjan: Jewgienija Kafielnikowa i Marata Safina. W sumie tę lewę Wielkiego Szlema wygrywali reprezentanci 15 krajów. Najwięcej, bo 50. tytułów, ale tylko sześć w erze open, zdobyli Australijczycy. Na drugim miejscu z 18 tytułami znajdują się Amerykanie, a na trzecim Szwedzi, którzy mogą się pochwalić sześcioma triumfami. Brytyjczycy na swoim koncie mają pięć tytułów, ale wszystkie zdobyli na przestrzeni lat 1912-1934. W 1912 roku James Cecil Parke rozegrał historyczny brytyjski finał z Alfredem Beamishem. Jedyny brytyjski finalista Australian Open w erze otwartej to John Lloyd (grudzień 1977).

U pań na liście honorowej znajdują się nazwiska reprezentantek jedynie dziewięciu krajów. Najwięcej tytułów zdobyły Australijki (43), blisko dwa razy więcej niż będące na drugim miejscu Amerykanki (24). Z czterema tytułami (wszystkie dziełem Steffi Graf) trzecie miejsce zajmują Niemki. Justine Henin to jedyna Belgijska mistrzyni imprezy, a Maria Szarapowa jest jedyną Rosjanką, która podbiła Australian Open. Gwiazdy przełomu wieków Mary Pierce i Amelie Mauresmo to jedyne w historii Francji triumfatorki tej lewy Wielkiego Szlema. Początek XXI wieku stoi pod znakiem dominacji Amerykanek, a zwłaszcza Sereny Williams, która od 2003 roku wygrywa Australian Open regularnie co dwa lata.

Polskie sukcesy

Najlepsze polskie osiągnięcie w Australian Open to deblowy triumf Wojciecha Fibaka (1978). W ten sposób pan Wojtek został drugim polskim triumfatorem Wielkiego Szlema (po Jadwidze Jędrzejowskiej, która wygrała French Open 1939, także w grze podwójnej). W tym samym roku w swoim jedynym singlowym występie Polak doszedł w Australii do trzeciej rundy. Wśród pań najlepiej spisała się Agnieszka Radwańska, która w 2008 roku w Melbourne zaliczyła swój pierwszy wielkoszlemowy ćwierćfinał.

Triumfatorzy Australian Open