Stefan Smołka. Powroty do przeszłości: Ostatni pierwszy Maj

Stefan Smołka 01 Maja 2019, 17:30

Materiały prasowe / Na zdjęciu: ekipa rybnickich żużlowców z początku lat 50.; w środku z zegarkiem u szyi stoi Jan Ciszewski, później sławny redaktor radia i telewizji; Joachim Maj siedzi z prawej w berecie z logo PZM

• Quiz. Sprawdź swoją wiedzę o żużlu!

W 1969 roku tego dnia w Bydgoszczy doszło do spotkania dwóch niezwykle zasłużonych klubów, miejscowej Polonii i ROW-u Rybnik. To już od pierwszych lat powojennych każdorazowo był hit kolejki. W 1948 roku oba ośrodki funkcjonowały na poziomie drugiej ligi. Rok później Rybnik był już w elicie, Bydgoszcz natomiast weszła do niej w sezonie 1951. Odtąd te dwa kluby rywalizowały ze sobą na tym samym najwyższym szczeblu rozgrywek, co w omawianym roku 1969 dawało już prawie dwie dekady najzaciętszych ligowych batalii.

Przeczytaj także: Nie żyje Joachim Maj - gwiazda polskiego żużla

Joachim Maj - reprezentant Polski - fot. z archiwum rodziny Majów

Liderem gospodarzy był już wtedy Henryk Glücklich, żużlowiec wychowany na rybnickich "śmieciach", ale porzucony za młodu przez górniczy matecznik. Postanowił sam, na własną rękę podjąć karkołomne wyzwanie, odejść z górniczej branży i zostać sławnym żużlowcem, korzystając z gwardyjskiego mecenatu. Czegoś podobnego w skromniejszej skali, gdy chodzi o wyniki, dokonali wcześniej również rybniccy "gwardziści" przyoblekli w barwy gdańskiego Wybrzeża, Roman Wieczorek, Jan Tkocz i Bogdan Berliński. Każdy z nich zapisał całkiem niezłą żużlową kartę. Poza Gluecklichem dobrze się wciąż prezentowali w Bydgoszczy niemłodzi już bracia (Rajmund i Norbert) Świtałowie, Stanisław Witkowski, Andrzej Koselski, młodzi Stanisław Kasa i Benedykt Kosek, a byli poza nimi jeszcze m.in. Jerzy Dobrzański, Bogumił Brzeziński i całkiem młody Marian Zaranek.

Kibice bydgoscy przyszli na Sportową 2 oczekując zwycięstwa nad ROW-em po zeszłorocznym remisie. Byli bliscy spełnienia, wygrywali bowiem ten mecz aż do dziesiątego wyścigu, spośród przewidzianych trzynastu. Po ósmym prowadzili już sześcioma punktami, bo Kasa z Dobrzańskim wygrali 5:0 ze starym Majem i młodym Tkoczem, tyle tylko, że obaj goście uprzejmie się wywalili. Następny wyścig, "bracia żużlowi" - AW, Wyglenda z Woryną, wygrywają podwójnie z braćmi rodzonymi - Świtałami. Do oczekiwanego przez Ludwika Dragę (kierownik "górników") remisu nie doprowadza także wyścig następny, z udziałem prawdziwych braci Tkoczów, Staszek jest co prawda pierwszy, ale młody Andrzej nieco oszołomiony stawką meczu i swoim wcześniejszym "dzwonem" przyjeżdża na końcu stawki. Trzy ostatnie wyścigi pokazały jednak ostatecznie kto naprawdę w końcówce dekady lat 60. rządzi w polskim żużlu. Wpierw Maj i Woryna, a zaraz po nich Wyglenda i starszy Tkocz wygrywają zgodnie po 5:1, dając sześciopunktową przewagę przed biegiem ostatnim, w którym szło już o "pietruszkę", ewentualnie o sportowy prestiż.

W tym momencie dla rybniczan mecz już jest wygrany, pod taśmę podjeżdżają Maj i Woryna, dwie wielkie gwiazdy, przy czym ta druga okazała się bardziej spełniona, bo to pierwszy Polak na podium indywidualnych mistrzostw świata. O Maju było wiadomo, że wciąż jest wielki, ale już kończy. Zapowiedział to wszem wobec po sezonie 1968, ale dał się jeszcze namówić prezesom na kilka meczów wiosną. Potem miała być już tylko "trenerka". Zdaniem Andrzeja Tkocza, który był świadkiem, "Chima" Maj oświadczył przed tym meczem z Polonią w Bydgoszczy, że jest to już jego ostatni raz. Chciał pożegnać się w wielkim stylu, w ostatnim wyścigu wyjazdowego meczu, akcentując to ostatnim swoim indywidualnym zwycięstwem. Po starcie pięknie wyszedł na prowadzenie, Antoni Woryna, dla którego Maj był najważniejszym mentorem, szedł za nim, bez zamiaru ścigania się ze swoim mistrzem i nauczycielem. Koselski i Gluecklich - który nie miał dobrego dnia, zdobył w sumie cztery punkty, podczas gdy Koselski osiem - "ubezpieczali tyły".

Ostatnie okrążenie. Ostatni łuk. Ostatnia prosta. Nic sensacyjnego już nie powinno się zdarzyć. Ale żużel... to jest żużel, to jest sport, to jest życie. Prowadzącemu tuż przed metą Majowi coś raptem zablokowało koło w motocyklu. Zaskoczony tym zawodnik wyleciał w powietrze, niczym pilot myśliwca zmuszony do katapultowania. Maj uderzył nieosłoniętą głową o twardy żużlowy tor, gdyż kask ochronny został zerwany przez zderzenie głowy z kierownicą. Motocykl przekoziołkował poza linię mety. Sędzia zawodów w pierwszym odruchu zaliczył zwycięstwo Majowi. Tak oto metafizycznie spełniło się jego ostatnie życzenie. Potem jednak zostało to zweryfikowane i przy nazwisku Maj pojawiła się literka "u". Stąd tytuł tego artykułu: "Ostatni pierwszy Maj".

Przeczytaj także: Maj - alfa i omega, początek i koniec złotej epopei Górnika i ROW 

Prawie miesiąc przy szpitalnym łóżku nieprzytomnego męża, dniami i nocami, czuwała jego heroiczna żona Maria. Zmieniała mu okłady na czole, zwilżała spieczone usta, wsłuchiwała się w jego oddech i śledziła gasnący puls. To była jedyna w swoim rodzaju prywatna "klinika budzik". Z pomocą Bożą Maria wyrwała Joachima ze szponów śmierci. Symboliczne jest to, że, idąc w myśl zbawiennych dla Rzeczypospolitej "ślubów lwowskich" zwycięskiego monarchy Jana Kazimierza, Królową Polski, której święto właśnie 3 maja obchodzimy, jest św. Maria, córka Joachima. Po wybudzeniu ze śpiączki były żużlowiec Maj potrzebował kilku lat, by wrócić do prawie całkiem normalnego funkcjonowania. Chodził z żoną pod rękę na spacery po mieście, do rybnickiego "Antoniczka" co niedziela, do lekarza, do apteki, na zakupy. Czasem wsiadał w auto i w ten sposób służył rodzinie jako niezawodny kierowca.

Joachim Maj w szpitalu - fot. z archiwum rodziny Majów

Joachim Maj wyróżniał się nie tylko w lokalnej skali, lecz przede wszystkim z dumą w sercu reprezentował barwy Biało-Czerwone. Polska flaga była dla niego sacrum. Orzeł na piersi był szczególnym znakiem, wielkim osobistym wyróżnieniem. Wiele razy miał wybór, ale nie skorzystał. Nie wyjechał z Polski, do końca pozostał wierny swojej ojczyźnie. Dlatego tak przykro, że zabrakło reakcji czynników oficjalnych PZM.

Maj jest piękny - szczególnie w Polsce. W pamięci kibiców nasz Chimek Maj takim pozostanie - na zawsze.

Stefan Smołka

KUP BILET NA 2024 ORLEN FIM Speedway Grand Prix of Poland - Warsaw -->>