Gimnastyka artystyczna - informacje ogólne
Gimnastyka artystyczna polega na wykonywaniu układów z użyciem piłki, wstążki, obręczy lub pary maczug. Układy bez przyborów (obowiązkowego sprzętu) wykonywane są jedynie w najmłodszej grupie wiekowej do 9 lat. Przez lata gimnastyka artystyczna wykonywana była wyłącznie przez dziewczynki i kobiety, ale z czasem zaczęła się rozwijać również męska wersja tego sportu, która zyskała popularność w Japonii. Grupa japońskich zawodników zaprezentowała się podczas ceremonii zamykającej Letnie Igrzyska Olimpijskie w 2016 roku.
Gimnastyka artystyczna - kategorie
W gimnastyce artystycznej można wyróżnić występy indywidualne, rywalizację drużynową i występy zbiorowe. Te ostatnie przekształciły się w pokrewną dyscyplinę sportową, gimnastykę estetyczną, w której od 2000 roku organizowane są mistrzostwa świata. Podczas rywalizacji drużynowej kilka reprezentantek jednego zespołu wykonuje układy indywidualne, a punkty są sumowane.
W gimnastyce artystycznej obowiązuje kilka kategorii wiekowych, wiążących się też z umiejętnościami:
- klasa młodzieżowa - dzieci do lat 9;
- klasa III (Młodzik) - dzieci do lat 10;
- klasa II (Junior Młodszy) - dzieci do lat 12;
- klasa I (Junior) - do lat 15;
- klasa M (Senior) - w tej klasie startować mogą zawodniczki, które ukończyły 16 lat.
Gimnastyka artystyczna - zasady
Występy gimnastyczek odbywają się na polu o boku 13 metrów, za którego krawędzie nie mogą wychodzić. Oceniane są przez kilka komisji, które szacują trudność układu, skupiają się na poprawności wykonania poszczególnych elementów, technice ciała i technice wykorzystania przyboru, a także wartości artystycznej.
Przez lata sposób punktacji w gimnastyce artystycznej zmieniał się - jest rewidowany co cztery lata. Na lata 2017-2020 zostały ustalone następujące zasady: na ostateczną ocenę zawodniczki składa się punktacja za układ (max. 10 punktów) i za wykonanie (max. 10 punktów). Układ powinien składać się z kroków rytmicznych, skoków, balansowania, obrotów, a gimnastyczka musi się przy tym wykazać opanowaniem przyboru. W kwestii wykonania oceniana jest technika wykonania poszczególnych ewolucji, muzykalność i estetyka.
Gimnastyka artystyczna - układy
Podczas prezentowania układu z gimnastyki artystycznej uczestniczka wykonuje układ z jednym z poniższych przyrządów:
- wstążka do gimnastyki artystycznej - jeden z najtrudniejszych przyborów; umocowana jest na specjalnym kijku, a zawodnicza musi wykonać ćwiczenia jednocześnie wykonując nią koła, podrzuty czy wężyki; gimnastyczce nie wolno upuścić wstążki ani dotknąć nią ciała;
- skakanka do gimnastyki artystycznej - najłatwiejszy do opanowania przyrząd, wykonuje się z nią piruety, skoki i wyrzuty;
- obręcz do gimnastyki artystycznej - obręcz powinna ważyć minimum 300 gramów; układ gimnastyczno-artystyczny polega na toczeniu, podrzutach i kręceniu obręczy wokół różnych partii ciała;
- piłka do gimnastyki artystycznej - zawodniczka posługująca się gumową piłką nie może jej upuścić, a do zadań należy kozłowanie, podrzuty i toczenie przy pomocy obu rąk;
- maczugi do gimnastyki artystycznej - w gimnastyce artystycznej wykorzystywane są w układach indywidualnych i zbiorowych; zawodnicza wykonuje układ piruetów, skoków i wag, jednocześnie balansując maczugami i żonglując nimi.
Gimnastyka artystyczna - zawody
Zawody w gimnastyce artystycznej zaczęto przeprowadzać około 1940 roku, a jaką odrębna dyscyplinę sportową wyróżniono ja w 1961 roku. Dwa lata później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata, a 1984 roku po raz pierwszy wpisano gimnastykę artystyczną do programu igrzysk olimpijskich.
Większość złotych medali w indywidualnej gimnastyce artystycznej w ostatnich latach zdobyła Rosja dzięki reprezentantkom takim jak: Jewgienija Kanajewa, Margarita Mamun (2016), Alina Kabaeva i Julia Barsukova. Wiele medalistek pochodzi też z Ukrainy i Białorusi.
W zawodach w tej dyscyplinie startowały też polskie gimnastyczki artystyczne: Justyna Banasiak, wielokrotna mistrzyni Polski Eliza Białkowska, Joanna Bodak, Agnieszka Brandebura, Teresa Folga, Anna Kwitniewska.
