8 
Lotem Drozda to felieton Grzegorza Drozda, dziennikarza WP SportoweFakty.
****
Na Odsal nie oglądałem żużla, ale czas szybko mijał. Zadbali o to dwaj dżentelmeni, którzy oprowadzili mnie po każdym zakamarku stadionu, na którym "mój" Per Jonsson zgasił blask zimnokrwistych Duńczyków. Kolejne godziny mijały, a nazajutrz czekał mnie ciężki dzień. Szykowały się trzy żużle! Tego wieczora pasowało szybko rozbić namiot i pójść spać. Tyle, że w Anglii wakacyjny turysta z namiotem nie ma tak łatwo, jak choćby w Polsce, gdzie w kilka minut jazdy bocznymi drogami bez problemu można znaleźć zieloną przystań, aby rozbić legowisko. Nie w Anglii. Tu wszystko jest skrzętnie pozamykane na cztery spusty. Każdy zaułek, wjazd, czy zwykłe pole i zielona łąka jest obwarowane szlabanem na kłódkę. Private, private, private. Na każdej polnej posesji migają przed oczami informacyjno-ostrzegawcze tabliczki. Tym razem szukaliśmy "noclegu" w Peterborough. Robiło się coraz później i pozostawało coraz mniej czasu na odpoczynek. OK - jest szybka i ostateczna decyzja: wjeżdżamy do miejskiego parku i po ciemku rozbijamy sypialnię. W absolutnej ciemnicy unosił się w powietrzu dziwny zapach. Woń zdecydowanie nie była przyjemna, ale było zbyt ciemno żeby dojrzeć cokolwiek. Rano okazało się, że w parku grasowały króliki, których odchody były dosłownie wszędzie. Kupa na kupie. Pod, obok i wokół namiotu też.
Anglia to kulturowo zupełnie inny europejski kraj od tych śródlądowych. Wyspa w rozumieniu geograficznym i mentalnym. W świecie żużla też nie ma wyjątku. Tylko tu możesz codziennie podróżować z żużla na żużel i organizować sobie maratony maniaka. Tym od zarania dziejów szczycił się brytyjski żużel - breathtaking speedway. Od marca aż do listopada niemal codziennie jechała liga. Każdy klub i stadion miał swój święty dzień tygodnia, a kibic z zamkniętymi oczami bez sprawdzania terminarza wiedział, że w środę może pojechać na żużel do King's Lynn, w piątek do Belle Vue, a w sobotę do Eastbourne.
Wszystko ma się zmienić za pomocą nowego systemu kalendarza, który reguluje wszystkie najważniejsze ligowe rozgrywki, tzw. Speedway Slot System. Pomysł "sprzedała" światowej federacji nasza żużlowa centrala. Wedle założeń wszystkie dni tygodnia zostały podzielone pomiędzy największych graczy w czarnym sporcie. Polska dostała weekend (piątek-niedziela), imprezy rangi mistrzostw świata i Europy w soboty, Dania to środy, Szwecja wtorki, zaś Anglikom zostały poniedziałki i czwartki. Mogę więc zapomnieć, że wyjadę do Anglii, a tam codziennie gdzieś będą kręcić kółka. Ale to dobra zmiana i gratuluję naszym władzom impulsu do działania. Podczas różnych rozmów na przestrzeni lat z przewodniczącym Piotrem Szymańskim zagadywałem, czy nie można by było jakoś tego wszystkiego poukładać żeby skończyć z wiecznymi kłótniami, kto i kiedy ma jechać.
Podczas rozmów z brytyjskimi promotorami twardo powtarzałem, że Anglicy nie mają wyjścia i powinni ograniczyć dni tygodnia, w których jedzie tamtejsza liga, bowiem czasy ich dominacji skończyły się i muszą reagować na rzeczywistość. Wszyscy zgodnie odpowiadali na moje sugestie, że tak i owszem, ale w jednej chwili dodawali, że to trudna sprawa, bo... nie ma zgody wszystkich. I tak przez długie lata trwało przeciąganie liny i próba sił. Kary dla zawodników, oświadczenia i inne pomysły. Tracili zawodnicy, kibice, sponsorzy i widowisko. Okazało się, że to co wydawało się niemożliwe, jednak jest do zrobienia. Czekaliśmy długo. Nasuwa się pytanie: czy trzeba było czekać aż tak długo? Ale lepiej późno, niż wcale. Sprawa została domknięta odgórnie na poziomie federacji i FIM. To była jedyna droga, bo promotorzy nie dogadaliby się nigdy. Brytyjska federacja zaakceptowała pomysł bez wyjątku, a promotorzy nie protestowali, bo chyba wyczuli, że w końcu "nadejszła wiekopomna chwila". Powtórzę: to dobry projekt dla całego żużla, a angielscy promotorzy mogą podziękować nam Polakom, bo sami nie przeskoczyliby tej ambicjonalnej granicy. Pozornie zostali rozłożeni na łopatki, ale z korzyścią dla nich samych.
ZOBACZ WIDEO Lekarz sugerował Gollobowi zakończenie kariery. "To był pierwszy dzwonek, powinienem był zareagować"
Problem jazdy w kilku ligach naraz powstał w latach 90. Patowy układ trwał ćwierć wieku. W jaki sposób powstał szaleńczy cyrk jazdy w kilku ligach naraz, przedstawiałem w swoich tekstach już wiele razy.
U progu 1952 roku zjechał do Londynu nastoletni wulkan energii, który w swoim dotychczasowym krótkim życiu próbował w sporcie wszystkiego. W jego CV wpisał się krykiet, piłka nożna, rugby, wszelkie jednoślady, a nawet wrestling! W końcu za namową swojego starszego mentora i wielkiej gwiazdy z rodzimego miasta Christruch, w dalekiej od Europy Nowej Zelandii, a zarazem podpory londyńskiego Wimbledon Dons, Ronnie'go Moore'a postawił na żużel. Skoro nastolatek przemierzył pół świata żeby uprawiać żużel, to nic dziwnego, że po letnim debiutanckim sezonie w Londynie było mu mało. Zjechał do parkingu po ostatnim meczu ligowym w deszczowej Anglii, po czym spakował manatki i zabrał się na tournee do Południowej Afryki, które organizował jego kumpel człowiek-orkiestra, lubiący na żużlu zarabiać pieniądze we wszelaki sposób, czyli Trevor Redmond. Młodzieniec i kumpel Redmonda nazywał się Barry Briggs. Wespół ze swoim odwiecznym rywalem Ove Fundinem w latach 50. byli pionierami dzisiejszego modelu zawodowca, który jeździł na żużlu okrągły rok, gdzie tylko się da.
W ich ślady poszli następni: Mauger, Olsen, Colins, Nielsen, czy Gundersen. Aż w końcu nastała era lat 90. Jonsson, Ermolenko, Rickardsson, Crump, Hamill, Adams i kilku innych nie zsiadało z motocykla i nie wysiadali z samolotów. Oczywiście zawitali i do naszego kraju. Runął Mur Berliński, a taksówka z Okęcia przywiozła Wielkiego Hansa wprost do jego lubelskiego boksu na mecz z górnikami z Rybnika. W tamtym okresie często zdarzało się, że zachodni gwiazdor z powodu obowiązków na Wyspach nie mógł jechać w decydujących meczach play-off w polskiej lidze. Bywały wyjątki, że hojny i bogaty prezes przebił po wielokroć stawkę i zrekompensował ewentualne kary nałożone na zawodnika przez Brytyjczyków i ów gwiazdor zdecydował się pojechać nad Wisłą. Konflikt o terminy między ligami zaogniał się, ale to nie był jedyny problem z kalendarzem.
W 1995 roku największym oponentem wprowadzenia cyklu Grand Prix byli właśnie Brytyjczycy. O co chodziło? Tym co nie pamiętają przypomnę, uważnie słuchajcie: poszło o 12 dni w całym sezonie. Cykl miał mieć sześć rund, a zawody miały jechać w soboty. Dochodziło sześć piątków, bo trening miał być obowiązkowy. A więc sześć sobót i sześć piątków wyciętych z całorocznego kalendarza. Brytyjscy promotorzy unieśli się gniewem i sprzeciwem, że nie ma na to ich zgody. Że w takim układzie bez sześciu piątków i sześciu sobót nie dadzą rady odjechać ligi na dotychczasowym poziomie. Dziś to brzmi śmiesznie, ale to pokazuje jak przez te ponad 20 lat wiele się zmieniło. Dziś zostały im dwa dni w całym tygodniu.
Dalsza część felietonu na drugiej stronie.
[nextpage]To, co 20 lat temu było przekleństwem dla brytyjskich promotorów, dziś jest szansą dla poprawy ich sytuacji, która nie jest wesoła. Niedawno przeczytałem felieton Krzyśka Cegielskiego, w którym wskazuje na powody angielskiego kryzysu: udziwnianie regulaminów, wprowadzanie ksm-ów, "zetzetek", ograniczeń i innych dziwactw zdaniem Krzysztofa pogrążyło speedway tym kraju. A niedawno, bo jeszcze w 2001 roku, gdy "Cegła" jechał kapitalny sezon w BEL, była to najsilniejsza liga na świecie. Wszystko racja, ale to nie jedyne powody, dlaczego brytyjska liga spadła z piedestału na rzecz szwedzkich i polskich rozgrywek. Głównym powodem był przypływ pieniędzy w szwedzkiej Elitserien oraz profesjonalizacja polskiej ligi.
W 1993 roku w Szwecji średnio na mecze najwyższego szczebla przychodziło około 800 osób, co było tragicznym wynikiem. Ogromne sukcesy i legenda Tony'ego Rickardssona spowodowały "boom" na żużel w Szwecji. Pojawiła się telewizja, więcej kibiców, sponsorzy i w końcu kasa. Na przełomie wieków w Szwecji jeździli już wszyscy najlepsi. W Polsce natomiast pieniądze, co prawda były, ale musiało upłynąć trochę czasu zanim dotarły się schematy obowiązujące w profesjonalnym sporcie. Przez długie lata obcokrajowcy byli traktowani w Polsce jak strażacy na najważniejsze mecze, dlatego zachodnie gwiazdy nie mogły traktować do końca poważnie polskiej ligi, bo nigdy nie wiedziały w ilu meczach będą miały okazję jeździć.
Dla przykładu czołowy zawodnik świata Jason Crump, w okresie 1994-1999 średnio na sezon w lidze polskiej odjeżdżał zaledwie sześć meczów! Dzisiaj taka sytuacja jest nie do pomyślenia. Nie do pomyślenia jest też, że ekstraligowy klub odpuszcza wyjazdy i regularnie dostaje baty do dwudziestu. Dziś na wszelkie sposoby oblicza się wartość marketingową, jaką wnosi poszczególny klub do rozgrywek. Dziś oblicza się dolne ksm-y i przeprowadza audyty finansowe, a liga to produkt. Dziś wreszcie przestaliśmy dzielić drużynę na obcokrajowców i Polaków. Po prostu jest zawodnik Smith i zawodnik Kowalski.
Drugą sprawą, dlaczego angielski żużel podupadł są ich wewnętrzne problemy. Wspomniane przez Cegielskiego zbyt liczne majsterkowanie i udziwnianie regulaminów, w których sami działacze tracą orientację. Zbyt liczny napływ obcokrajowców, którzy zabrali miejsce w klubach miejscowym chłopakom oraz brak międzynarodowych sukcesów. Na koniec telewizja. Wielką robotę dla żużla na Wyspach zrobiła stacja ITV, która w latach 1965-1985 w swoim kultowym programie "World of Sport" promowała żużel. Były pokazywane wszystkie ważniejsze zawody na świecie, w kraju, a także zwykle ligowe mecze. Standard transmisji był na najwyższym światowym poziomie, a znakiem rozpoznawczym był komentarz niezapomnianego Dave'a Lanning'a. Po 1985 roku żużel w Anglii promowała jeszcze Screensport, ale po włączeniu do Eurosportu w 1993 roku, żużel praktycznie zniknął z ekranów telewizorów i był to bardzo trudny czas dla angielskiego speedwaya. Straty, jakie poniósł w tamtym czasie, są do dziś niepowetowane.
Dlatego nie dziwmy się, że nawet Tai Woffinden nie chce jeździć w rodzimej lidze. W czasach Cegielskiego, brytyjski tuz nie miał możliwości jazdy w ok. 16 rundach SGP i SEC, co już "robi" za jazdę w jednej lidze. Do tego dochodzi regularna i dobrze płatna jazda w Polsce i w Szwecji. Anglia przestała być konieczna, aby odnosić sukcesy. Mało na rynku jest takich terminatorów jak Jason Doyle, ale jednak coś w tej Anglii jest, co udowadnia angaż do Leicester dojrzałego Martina Vaculika. Nie ma tam wszystkich największych gwiazd, co często jest BEL wypominane. Z kolei niemożliwym jest, aby w każdej lidze jeździli wszyscy najlepsi. Zresztą to bardzo zły układ dla żużla, aby wszędzie jeździli tylko najlepsi. To wręcz błogosławieństwo dla tego sportu, że w Anglii można oglądać innych zawodników, którzy mają szansę żeby uprawiać ten sport.
Speedway Slot System pomoże całemu żużlowi. Zawodnicy będą mieli mniej stresu, a promotorzy mniej problemów. To kolejny projekt i rozwiązanie, które propagowałem od wielu lat i cieszę się, że końcu został wprowadzony. Trudniej będzie zdobywać brytyjskie tory, bo już nie zaplanujesz żużla przez kolejnych 10 dni. Na szczęście mnie niewiele zostało do angielskiego kompletu. Raptem kilka stadionów.
Grzegorz Drozd
Czy wprowadzenie Speedway Slot System to dobry pomysł? 
na Instagramie 
na Facebooku 
