Schudł prawie 16 kg, wymiotował krwią w szatni. Tragiczna historia legendy NHL
91 lat temu kibice zgromadzeni w hali w Montrealu byli świadkami dramatu. Ich idol, człowiek, który od kilkunastu lat nie opuścił żadnego spotkania, zasłabł na lodzie. To był ostatni mecz Georgesa Veziny.
28 listopada 1925 r. odbyła się inauguracja sezonu ligi NHL. Montreal Canadiens - wówczas dwukrotni zdobywcy Pucharu Stanleya podejmowali Pittsburgh Pirates. W bramce "Habs" stanął - któż by inny - Georges Vezina. Kanadyjczyk francuskiego pochodzenia notował imponującą serię - to był jego 328. mecz z rzędu w sezonie zasadniczym (w tamtym okresie zespoły rozgrywały ok. 20-24 meczów w sezonie). Odkąd 31 grudnia 1910 r. zadebiutował w barwach Canadiens, nikt nie wygrał z nim rywalizacji w drużynie.
Wysoka gorączka, opuchnięte kciuki
Ten wieczór różnił się jednak od wielu poprzednich. Koledzy z drużyny już podczas okresu przygotowawczego przeczuwali, że z ich bramkarzem dzieje się coś złego. Vezina - zwykle ważył ok. 84 kg - na zgrupowaniu Canadiens był poważnie chory (nie wiedział jednak, co mu dolega, więc nie mówił o niczym kolegom). W ciągu sześciu tygodni stracił 35 funtów, czyli ok. 16 kilogramów. Mimo to zdecydował się wyjechać na lód.
W spotkaniu z Pirates w pierwszej tercji nie padła żadna bramka. Vezina grał z 39-stopniową gorączką, z mocno opuchniętymi kciukami. Gdy drużyny zeszły do szatni, rozegrał się pierwszy akt dramatu. Bramkarz zaczął wymiotować krwią. Nie chciał jednak słyszeć o pozostaniu w szatni. Wrócił na lód. Podczas drugiej tercji zasłabł w okolicach swojej bramki. - W hali zapanowała cisza, gdy jeden z najwspanialszych bramkarzy był powoli znoszony z lodu - napisał jeden z dziennikarzy. Vezinę zastąpił Amerykanin Alphonse Lacroix.
Dzień po dramacie Vezina usłyszał diagnozę - cierpiał na zaawansowaną gruźlicę. Wprawdzie w 1921 r. po raz pierwszy użyto u ludzi szczepionki przeciw tej chorobie, ale wciąż stanowiła ona poważne zagrożenie dla życia człowieka.
Łzy ciekły mu po policzkach
3 grudnia legendarny bramkarz odwiedził kolegów z drużyny. Jak się później okazało, było to jego pożegnanie z Montreal Canadiens. Leo Dandurand - menedżer drużyny - tak opisywał ten moment. - Siedział w rogu szatni, a łzy spływały mu po policzkach. Patrzył na swoje ochraniacze i łyżwy, które Eddie Dufour, trener Canadiens, zawsze przygotowywał w rogu, który Georges zajmował. Poprosił o małą przysługę - bluzę, którą zakładał w ostatnich finałach - wspominał menedżer.
Lekarze polecili Vezinie wrócić do domu rodzinnego - znajdującego się w oddalonej o ok. 450 km od Montrealu miejscowości Chicoutimi - i tam podjąć leczenie. Zdaniem historyków zajmujących się NHL, sportowiec nie mógł się odnaleźć bez hokeja, popadł w depresję. Gruźlicy nie zdołał zwalczyć. Zmarł 27 marca 1926 roku. Miał 39 lat.
Kariera jednego z najwspanialszych bramkarzy w historii hokeja rozpoczęła się we wspomnianym Chicoutimi (prowincja Quebec), choć on sam traktował to bardziej jako przygodę. Jako nastolatek pracował u ojca Jacquesa w piekarni. Lubił grać z kolegami, najpierw na ulicy, później w lokalnym klubie. Stawał w bramce, ale bronił w butach. Na łyżwach nauczył się jeździć dopiero w wieku 16 lat. Ekipa z Chicoutimi grała tylko w lokalnej lidze, a mimo to prezentowała wysoki poziom. Zdarzało się, że do miasta przyjeżdżały znane drużyny z Montrealu i nie potrafiły jej dać rady. Tak było choćby w 1905 r., gdy Montreal Nationals niespodziewanie przegrali w Chicoutimi 5:11, a jedną z głównych ról w tym meczu odegrał Vezina.
800 dolarów za sezon
18-latek wpadł wówczas w oko Josephowi Cattarinichowi, bramkarzowi z Montrealu. Gdy ten pięć lat później wybierał się na sportową emeryturę, polecił działaczom Montreal Canadiens Vezinę. Na początku 1910 r. golkiper odrzucił pierwszą ofertę. Później jednak zmienił zdanie. W grudniu 1910 r. Georges Vezina wyjechał do Montrealu. By było mu raźniej, Canadiens zaprosili także jego brata Pierre'a, który grał w ataku.
Pierre Vezina do drużyny "Habs" ostatecznie się nie załapał. Georges podpisał kontrakt (choć zdaniem niektórych nie było żadnego spisanego porozumienia, a jedynie dżentelmeńska umowa, której obie strony przestrzegały) opiewający na 800 dolarów za sezon. Była to wówczas niezła pensja, w hokeju obowiązywały zarobki poniżej 1000 dolarów rocznie.
NA DRUGIEJ STRONIE PRZECZYTASZ M.IN., JAK VEZINA DAŁ NA IMIĘ SYNOWI, ILE MIAŁ DZIECI I JAK LEGENDARNEGO BRAMKARZA UHONOROWANO PO ŚMIERCI.
31 grudnia 1910 "Chicoutimi Cucumber" - taki pseudonim nosił Vezina - zadebiutował w spotkaniu z Ottawa Senators. Zagrał w tamtym sezonie we wszystkich 16 meczach. Wpuścił najmniej goli w lidze (wówczas NHA; liga NHL powstała w listopadzie 1917 r.), a ten wyczyn powtarzał jeszcze sześciokrotnie. Kanadyjczyk bił także inne rekordy - był pierwszym bramkarzem w NHL, który zaliczył "shutout" (mecz bez straconego gola), a także asystę. Nie opuścił żadnego spotkania - aż do feralnego meczu z 28 listopada 1925 r.
Na poniższym zdjęciu Montreal Canadiens w sezonie 1912/13. Vezina - trzeci od lewej w dolnym rzędzie.
Menedżer rozpuścił plotkę
Canadiens w tym okresie pięciokrotnie stawali do walki o Puchar Stanleya. Po raz pierwszy w 1916 r. (jeszcze w NHA), gdy pokonali Portland Rosebuds (3:2, w serii do trzech zwycięstw). Rok później musieli uznać wyższość Seattle Metropolitans. W 1919 r. znów miało dojść do rywalizacji Montrealu i Seattle, ale Pucharu Stanleya nie zdobył nikt. Władze NHL zdecydowały o przerwaniu finałów z powodu epidemii hiszpanki. Po raz drugi Vezina i jego koledzy unieśli Puchar Stanleya w 1924 r. (po wygranej 2:0 z Calgary Tigers). Rok później ulegli w finale ekipie Victoria Cougars.
Pierwszy z triumfów w prestiżowych rozgrywkach - z 1916 r. - był dla Veziny wyjątkowym. W ten sam dzień, w którym Canadiens pokonali ekipę z Portland, żona bramkarza urodziła mu syna. Szczęśliwi rodzice nadali mu imiona Marcel-Stanley (na cześć Pucharu Stanleya). Był to drugi syn Vezinów, wcześniej na świat przyszedł Jean-Jules.
Skoro mowa o potomstwie, w latach 20. ubiegłego wieku pojawiły się zaskakujące plotki na temat bramkarza Montreal Canadiens. Wszystkiemu winien był Leo Dandurand, menedżer "Habs". W jednym z wywiadów tak opisywał Vezinę. - Nie mówi po angielsku i ma 22 dzieci, w tym trzykrotnie trojaczki. Wszystkie urodziły się na przestrzeni dziewięciu lat - wypalił Dandurand. Plotkę powtarzano, a następnie zniekształcano. W niektórych źródłach można przeczytać, że Vezina miał aż... 24 dzieci, z czego tylko dwójka osiągnęła pełnoletność. W rzeczywistości Georges miał dwóch synów, a po angielsku - słabo, bo słabo - mówił.
Trofeum jego imienia
"Chicoutimi Cucumber" przeszedł do historii jako golkiper, który doskonale interweniował kijem hokejowym. Warto przypomnieć, że w tamtym okresie bramkarze nie mogli rzucać się na lód, ani nawet przyklękać na jedno kolano. Vezina opanował do perfekcji "stand-up style", czyli styl bronienia na stojąco. Był najskuteczniejszym pod względem liczby obron strzałów po lodzie.
Vezinę tak wspominał Frank Boucher, były zawodnik i trener New York Rangers. - Był blady i wątły, a mimo to znakomicie interweniował. Bronił więcej strzałów przy użyciu kija niż rękawicy. Stał wyprostowany w bramce, odbijał krążki w pozycji stojącej. Zapamiętam go najbardziej opanowanego człowieka, jakiego widziałem. Absolutnie niewzruszonego - mówił Frank Boucher.
W dowód uznania zasług Veziny dla Canadiens władze klubu przekazały jego rodzinie 6000 dolarów - zarobki za cały sezon 1925/26, w którym Georges zagrał tylko jeden niepełny mecz. Tak bardzo go szanowano. Na pogrzeb legendy - odbył się w katedrze w Chicoutimi - przyszło ponad 1500 osób.
Władze klubu z Montrealu zaproponowały także ufundowanie nagrody - Vezina Trophy (Trofeum Vezina) - dla bramkarza z najmniejszą liczbą straconych goli. Jako pierwszy otrzymał ją następca Veziny w Canadiens George Hainsworth. Od 1981 r. zmienione zostały zasady. Vezina Trophy trafia w ręce najlepszego bramkarza sezonu wybranego przez menedżerów wszystkich klubów NHL.
Na poniższym zdjęciu Martin Brodeur odbiera Trofeum Vezina w 2007 r.
ZOBACZ WIDEO: #dziejesiewsporcie: ta siłaczka waży niespełna 47 kg. Zobacz, z jakim ciężarem się uporała