Skoki narciarskie. Z Sapporo na Podlasie. Skok przez życie Wojciecha Fortuny

Szymon Łożyński 11 Lutego 2020, 06:00

WP SportoweFakty / Szymon Łożyński / Na zdjęciu: Wojciech Fortuna z pamiątkowym zdjęciem z Walterem Steinerem. Szwajcar, który w Sapporo przegrał z Polakiem o 0,1 punktu, odwiedził swojego rywala ze skoczni i przyjaciela w Szelmencie

• Skoki narciarskie. Puchar Świata. Skoczkowie zarabiają więcej niż skoczkinie

48 lat temu, 11 lutego 1972 roku, Polska oszalała. 19-latek, którego komunistyczne władze najpierw nie chciały puścić na igrzyska olimpijskie, wywalczył w Sapporo złoty medal! - Tam zaczęło się moje życie - mówi nam Wojciech Fortuna.

Szymon Łożyński, WP SportoweFakty. Trochę to dziwne: umawiam się na wywiad z mistrzem olimpijskim w skokach narciarskich, ale zamiast do Zakopanego przyjechałem do Suwałk. Dlaczego?

Wojciech Fortuna: Żona stąd pochodzi. Szukałem dla niej pracy w Zakopanem. Wszędzie chodziłem, nikt nie chciał pomóc. W końcu powiedziałem: "Co my właściwie tu robimy? Musimy sobie kupić chałupę. Może i w Puszczy Augustowskiej". W internecie szybko znaleźliśmy dom i na drugi dzień byłem już u sprzedającego. Obejrzeliśmy, pasował nam, kupiliśmy. Mamy domek, 2000 metrów ziemi, kiedyś chowałem nawet zwierzątka. Miałem kucyka i 11 kóz. Mieszkam w takim miejscu, że nie zamieniłbym tego na żadne Krupówki. Mamy swoje ogórki, pomidory. Cudo.

Wpływ na przeprowadzkę miało też wymeldowanie z Zakopanego?

Zostałem wymeldowany na wniosek urzędu miasta. Sądownie. Skoro nie przyjechałem na pogrzeb mamy, to myśleli, że ze Stanów Zjednoczonych nigdy nie wrócę. Na pogrzeb nie mogłem przylecieć, nie miałem zielonej karty, miałem już kupiony dom i wszystko bym stracił. Ale jak już dostałem dokument o wymeldowaniu, zadzwoniłem do burmistrza miasta.

- Wie pan, co zrobiłem z odznaczeniem "Zasłużony dla miasta Zakopanego"?
- No co pan zrobił?
- Psa oznaczyłem, swojego kundla. Legitymację przybiłem do psiej budy, ale na takiej wysokości, żeby mógł codziennie łapę w tym miejscu podnieść i zrobić co trzeba.
- Szkoda - odpowiedział burmistrz, a ja mu na to:
- Szkoda, że pan się wstydził przyznać do wymeldowania mnie.

Zdecydowanie. Po pierwsze w knajpach na Krupówkach nie można mnie już spotkać. Przestałem pić 16 lat temu. I dobrze mi z tym. Poza tym często dostaję w domu telefon, że muszę przyjechać do Szelmentu, gdzie prowadzę wystawę narciarską (więcej o niej TUTAJ). Często zatem jeżdżę samochodem i muszę być trzeźwy. Ale alkohol mam w domu. Po prostu czasami dostaję od ludzi, myślą, że nadal piję. A ja już ani nie piję, ani nie skaczę dla idei. Bo tak to było. Dziś skoczek zarabia porządne pieniądze. Nie martwi się, czy później dadzą mu za sukcesy gratyfikacje. Albo czy zostanie alkoholikiem, jak wielu naszych olimpijczyków, którzy dziś już nie żyją. Gdy wróciłem z Ameryki, koledzy pytali:

- Nie napijesz się z nami?
- Nie napiję, bo nie mam już pieniędzy i czasu na wódę - odpowiadałem.

Byli zaskoczeni?

Dziwili się: jak mogę nie pić? A ja skończyłem pięćdziesiątkę i powiedziałem: dość. Nie piję 16 lat. Nie palę 10, a wypalałem trzy paczki dziennie. Byłem prawie jak narkoman. Jak nie widziałem fajek, natychmiast siadałem w auto, jechałem na stację benzynową i kupowałem cały karton.

Papierosy rzuciłem w jeden dzień. Powiedziałem żonie:
- Rzuciłem papierosy w tej chwili, a ona:
- Głupstwa opowiadasz, rano na pewno pojedziesz na stację.
- Zobaczysz, że rzuciłem.

Przez pierwszy tydzień nie szło się ze mną dogadać. Po dwóch latach od rzucenia poczułem nikotynę. A nikt w tamtym momencie nie palił. Po prostu z moich ubrań nie wyszła jeszcze nikotyna. Czułem ją.

Za pana czasów skoczkowie skakali na kacu?

Wódka nie była dopingiem. Teraz jak wypiłby pan pięćdziesiątkę i oddał mocz, to wyjdą ślady alkoholu i będzie dyskwalifikacja. Wtedy tak nie było. Oczywiście alkohol nie poprawiał formy, ale dyskwalifikacji nie było. Mnie też się zdarzyło, że dzień przed zawodami porządziłem. Zdawałem sobie jednak sprawę, że jednym pijaństwem niszczy się miesiąc roboty.

To dlaczego pan to robił? Alkoholem przezwyciężał pan strach?

Skąd, ja nigdy się nie bałem. Na skokach nie zarabiałem. Gdyby było inaczej, nie poszedłbym dzień wcześniej z kolegą na 0,7. Zdawałbym sobie sprawę, że rano będzie się kręcić w głowie i nie skoczę. W USA już wiedziałem, że jednym pijaństwem mogę wszystko stracić. Wódka nie była i nie jest droga. To sama chemia, trucizna. Dla mnie alkohol już nie istnieje.

Wóda to jest legalna zaraza, która niszczy ludzi, młodzież, organizmy. To biznes państwowy, którego nie popieram. Trochę w życiu wypiłem i zdaję sobie sprawę, co to wódka. Kłopotów przez nią miałem dość. Człowiek wypity to człowiek głupi. Nikomu tego nie polecam.

Ludzie mówili czasami na Podhalu, że uratowała mnie żona Maria, bo nigdy nie tolerowała alkoholu. Powiedziała krótko: "Albo pijesz i siedzisz sam, albo żyjemy normalnie". Przestałem pić z dnia na dzień. Tak samo jak z paleniem.

Żonę Marię poznał pan w USA.

Tak, w Chicago. Byłem kawalerem z odzysku. Pracowała w restauracji, była szefową kuchni. Przychodziłem tam na jedzenie. Popatrzyłem się na nią, ona na mnie. Przy płaceniu powiedziałem:

- Proszę pani, ja tutaj jeszcze wrócę.
- No to niech pan wróci - odpowiedziała.

I tak zacząłem chodzić regularnie. Ślub wzięliśmy w Chicago. Swoich dzieci nie mamy. Każde z nas ma dzieci z pierwszego małżeństwa.

Żona Maria była w ciąży, ale poroniła.

Tak się niestety stało. To był dla nas trudny moment. Nie chcę o tym mówić.

Łącznie ma pan trójkę wnuków?

Tak. Wnuczkę od strony żony. Ze strony mojej córki wnuczkę, a ze strony syna wnuka. Moja córka na stałe mieszka w Norwegii. Najpierw pracowała w Polsce. Nigdy nie mogła tutaj nic kupić na raty, bo zarabiała za mało. Wyjechała do Norwegii. Angielski znała świetnie. Szybko nauczyła się norweskiego. Pracuje jako przedszkolanka. I mówię jej: "Żeby ci do głowy nie przyszło wracać do Polski, bo na emeryturze będziesz żyła za 1500 złotych. Niech cię Bóg broni przed tym!". Jeszcze u niej nigdy nie byłem, ale ciągle mnie zachęca do odwiedzin. Na razie córka z wnuczką odwiedzają mnie w Polsce.

Zanim z żoną wrócił pan do Polski, sporo lat spędziliście w USA. Władze komunistyczne nie chciały jednak w ogóle puścić pana do Stanów.

Wiedziałem, że w USA mogę dobrze zarobić. Dolar stał wysoko. Poszedłem po paszport. Powiedzieli mi: "Nigdzie nie pojedziecie. Jesteście mistrzem olimpijskim i nie będziecie nam wstydu robić i sprzątać Ameryki. Idźcie na taksówkę jeździć". I tak przez pięć lat chodziłem i nie chcieli mi dać tego paszportu. Dopiero po stanie wojennym mnie puścili. Chyba w 1986 roku poszedłem po paszport i powiedzieli z łaską: "Dobra, jedźcie jak tak bardzo chcecie".

Za pierwszym razem był pan w USA rok. Za drugim razem dwa i pół. Niewiele zabrakło, a trzeci raz do USA, kiedy poznał pan żonę Marię, w ogóle by pan nie poleciał.

Po drugim powrocie byłem cinkciarzem. Dobrze zarabiałem, aż trafiłem do więzienia. Wzięli mi z bagażnika dwa miliony złotych. Zatrzymali mnie w Zakopanem. W więzieniu spędziłem jednak tylko kilka dni. Kasę wzięli i tak długo ją trzymali, aż weszło prawo dewizowe i te pieniądze nie były już nic warte.

Po tej wpadce znów musiałem wyjechać za granicę. Nie było jednak łatwo zebrać na kolejny bilet do USA. W końcu się udało. Moja była małżonka tak mnie jednak kochała, że powiedziała: "Nie pojedziesz za granicę, jeśli nie zagwarantujesz alimentów do pełnoletności". Miałem odłożonych parę groszy na czarną godzinę. To było wtedy 3,6 mln. Zrobiła wielkie oczy, jak jej pokazałem te pieniądze. Zapłaciłem.

I trzecia przygoda w USA była najdłuższa. Trwała ponad pięć lat.

Założyłem wtedy w USA firmę malarską. Zarabiałem porządne pieniądze. Miałem 10 malarzy. Była dobra koniunktura, ale nie zawsze klienci płacili na czas. Kiedyś poszedłem do jednego z nich i mówię: "Jak mi nie wypłacicie teraz, to dostanę po mordzie. Tak mnie zwodzicie". Czasami nie zapłacili mi nawet przez dwa miesiące. Robota zrobiona i byliśmy już na innej.

- Zapłacimy, ale nie możemy ci dać wszystkiego, bo domy nie idą - powiedzieli.
- A który macie do sprzedania? - zapytałem.
- No ten, co ostatnio malowałeś.

Kosztował 320 tysięcy dolarów.

Kupił pan?

Miałem wyrobione specjalne punkty, żeby dostać kredyt. Kupiliśmy z żoną. Mieliśmy jedno piętro dla siebie. Resztę wynajmowaliśmy. Ludzie płacili, a my spłacaliśmy dom. W 2000 roku weszły emerytury sportowe w Polsce. Wypełniłem dokumenty, mama je wysłała. Mówię do żony:

- Może coś byśmy zmienili w naszym życiu?
- Nie wiem, tutaj mamy dom niesprzedany - odpowiedziała.

Odezwał się wtedy do mnie deweloper, u którego kupowałem wcześniej ten dom. Pojechałem do niego na robotę malarską. Rozmawiamy i pyta:

- Jak się mieszka?
- Dobrze, ale wystaw mi go na sprzedaż za 520 tysięcy dolarów - odpowiedziałem.
- Szkoda pisać taką cenę, bo nie sprzedasz za tyle - mówił deweloper.

Trzy tygodnie później zadzwonił, że dwóm braciom z Meksyku pasuje ta chałupa. Jest duży parking i będą mieć blisko do roboty. Przyjeżdżam pod dom, rzeczywiście czekali na mnie. Wzięli ze sobą inspektora. Sprawdził, co jest do naprawy. Naprawiłem wszystko w ciągu dnia. Po trzech przyjechali, uzgodniliśmy cenę - 520 tysięcy dolarów. Dostali kredyt, deweloperzy załatwili wszystko między sobą, wypisali mi czek i sprzedałem dom.

Zamach na World Trade Center miał wpływ na państwa powrót do Polski?

Po zamachu wszystko zaczęło się psuć. Coraz słabiej było ze zleceniami dla firmy. Policja bardziej pilnowała, straszyła emigracją. Nie mając zielonej karty, cały czas ryzykowałem. Widziałem, że wszystko zaczyna siadać. Koniunktura się skończyła. Dokończyłem swoje roboty. Firmę sprzedałem. Wróciliśmy do Zakopanego. Rok mieszkaliśmy. Potem wyprowadziliśmy się do Puszczy Augustowskiej.

Po trzecim powrocie z USA za panem został wysłany list gończy. Dlaczego?

Wymeldowali mnie z Zakopanego i puścili za mną list. Nie chcę opowiadać jednak za co i po co. Jedenaście dni byłem w więzieniu. Robili wszystko, żeby mnie zniszczyć. Dzwonili Niemcy i pytali nawet, co ten Fortuna zrobił? Zabił? Nie. Narkotyki? Nie. No to dlaczego puścili list gończy – pytali. Dostałem karę 300 złotych grzywny, zapłaciłem i sprawa się skończyła.

W więzieniu budził pan respekt ze względu na tytuł mistrza olimpijskiego?

Przyprowadzono mnie pod celę i powiedzieli: "Macie tutaj mistrza olimpijskiego". Potem dowiedziałem się, że siedziałem z piłkarzem i aptekarzem. Jednego nazywali konsul, ponieważ robiły lewe wizy. Przyjechali do mnie dziennikarze. Naczelnik prosił, żeby wywiadu nie robić pod celą tylko w świetlicy.

NA DRUGIEJ STRONIE DOWIECIE SIĘ, DLACZEGO FORTUNA WYRZUCIŁ SZKOLNY DZIENNIK DO SZAMBA I GDZIE PODZIAŁA SIĘ TOYOTA, KTÓRĄ POLAK MIAŁ DOSTAĆ ZA ZWYCIĘSTWO NA IGRZYSKACH.