Niemęska gra Chrząszczyków. "Nie zwalczysz uprzedzeń, gdy będziesz je chowała!"

Jacek Stańczyk 16 Maja 2020, 08:00

Archiwum prywatne / Na zdjęciu: Suzi Andreis

• Futbol LGBT. Nieważne kogo kochasz. Ważne, że kochasz futbol. Village Manchester Football Club

Futbol jako pierwsi starali się obrzydzić faszyści. Rozsiedli się na jej trybunie, kilkanaście rzędów niżej. Wykrzykiwali te swoje nacjonalistyczne głupoty. Były nie do zniesienia. Obrzydzanie, zniechęcanie, wciskanie w ramy - to nagminne, mierzy się z tym przez całe życie.

Gdy była dzieckiem, też lubiła kopać piłkę. Grała w nią na turyńskich ulicach jako  dziewczynka, przestała jako nastolatka. Jak tłumaczy, to powszechne zjawisko. Bo dziewczynka od małego słyszy, że piłka nie jest dla niej. Bo norma mówi, że kobiety nie grają w piłkę. Gdy więc młoda kobieta dorasta, to zderza się z kulturą, w której nie ma dla niej miejsca w futbolu. I często poddaje się tej presji, rzuca piłkę nożną, nie ma siły na walkę o wejście do tego męskiego sportu.

Gdy Suzi słyszy o "męskim sporcie", trafia ją szlag.

Facet nie ma zawsze racji

Chrząszczyki w jej życiu pojawiły się 20 lat temu. Suzi mieszkała już wtedy w Warszawie. Przyjechała za pracą, bo jako absolwentka slawistyki na Uniwersytecie w Turynie znała język polski. We Włoszech trudno jej było o robotę. A w Polsce rozwijał się kapitalizm, powstawały tysiące małych i dużych firm. Praca dla młodej dziewczyny "z językami" znalazła się bez problemu.

Na lesbijskiej grupie mailingowej "Polles" poznawała przyszłe koleżanki. Gdy dziewczyny zorganizowały spotkanie, pomyślały: fajnie będzie rozegrać mecz piłki nożnej. Żadna z nich nie umiała grać, ale nie miało to żadnego znaczenia. Na warszawskim AWF, na polu piknikowym zaaranżowały boisko, bawiły się świetnie, choć poziom pozostawiał wiele do życzenia. Postanowiły, że założą drużynę.

W 1999 roku na homoseksualnej mapie Polski mało było miejsc, w których można było bez skrępowania spotkać się i pogadać. Klubów sportowych nie było prawie w ogóle. Dziewczyny potrzebowały przestrzeni, w której nie będąc hetero, mogą miło spędzić czas.

Chodziło też o reakcję. O próbę walki o siebie, postrzeganie kobiet. - Były dyskryminowane nawet wewnątrz ruchu LGBT, co zresztą dzieje się po dziś dzień. Między innymi były gorzej traktowane w warszawskich klubach dla gejów i lesbijek: czekały w kolejce na drinki, bo barman obsługiwał kumpli, albo bywały wypraszane, bo potrzebny był wolny stolik dla znajomych właścicieli. Byłam bardzo zła, nie pasowała mi ta hierarchia - opowiada Suzi.

Suzi i jej koleżanki walczą o prawa środowisk LGBT i kobiet. FOT. Karolina Marcinkowska/Facebook/Chrzaszczyki

Początkowo tułały się od jednego warszawskiego kartofliska do drugiego. Od 2012 roku trenują już regularnie, grają w turniejach, bo właśnie na rywalizacji w turniejach w głównej mierze polega sport lesbijek i gejów. W Europie niemal każde większe miasto posiada drużyny LGBT (męskie i żeńskie) i te kluby organizują własne zawody, zapraszają rywali z zagranicy. Do tego co roku organizowane są Euro Games (czyli mistrzostwa Europy). Co cztery lata odbywają się Gay Games - odpowiednik Igrzysk Olimpijskich.

Dziewczyny z Polski wygrały masę przeróżnych turniejów. Rok w rok organizują też turniej pod nazwą "Futbol przeciw Homofobii". W tym roku zawody miały się odbyć w sobotę 14 marca, ale panoszący się po Europie koronawirus storpedował plany. Imprezę odwołano.

Najlepsze Chrząszczyki to Agnieszka "Czarna" i Sylwia "Dzida". Obie grały w młodości w klubach, ocierały się nawet o młodzieżowe reprezentacje Polski. Skończyły przygodę z piłką, gdy futbol kolidował z pracą. Dziś grają i w Chrząszczykach, i innych nieformalnych drużynach z Warszawy.

To stała praktyka w tej społeczności. Podobnie jest z Elizą Górską-Tran i Karoliną Górską-Tran. Obie zakładają koszulki Chrząszczyków oraz warszawskiego klubu AKS Zły. Takie samo nazwisko nie jest przypadkowe, ale zawodniczki nie są siostrami. Rok temu wzięły ślub. Zalegalizowały związek w Edynburgu, bo polskie władze nie są jeszcze gotowe na takie historie. Chrząszczyki chwaliły się na Facebooku, że Eliza i Karolina stały się pierwszym jednopłciowym małżeństwem w polskiej piłce nożnej - CZYTAJ WIĘCEJ. Ale żeby nie było - w zespole są też dziewczyny hetero.

Od kilku lat Suzi prowadzi też z koleżankami "Kobiecą Akademię Piłkarską". Dla wszystkich kobiet, cis i trans, niezależnie od orientacji seksualnej, które ze sportem nie miały ostatnio wiele do czynienia. Organizują ćwiczenia koordynacyjne, ogólnorozwojowe. No i można też pograć w piłkę. W miarę możliwości finansowych zatrudniają trenerki. Utrzymują się z dotacji od instytucji, organizacji pozarządowych i ze składek własnych. 10 tysięcy złotych pomaga im spokojnie przeżyć rok.

Homo wiadomo

Funkcjonowanie lesbijskiej drużyny piłkarskiej w Polsce nie było łatwe. Chrząszczyki były wyjątkowo niszowe, musiały przepychać się nawet o miejsce na boiskach. Suzi: - Nikt nas nigdy nie pobił. Za to śmiali się z nas, że nie umiemy grać. Że źle wyglądamy, mamy "za małe albo za duże cycki", że wyglądamy jak faceci, jesteśmy babochłopami. To był regularny ostracyzm, nie chciano nas wpuścić na boisko. Ale przynajmniej nauczyłyśmy się walczyć.

Chrząszczyki nie ukrywają, jakim są klubem i dla kogo. Gejowskiej drużyny w Polsce nie ma. - Bo futbol w powszechnym rozumieniu jest sportem, który definiuje męskość - wyjaśnia Suzi.

A przecież i u nas są piłkarze geje, również w zawodowej piłce. Muszą być, o czym przekonuje statystyka. Steve Joyce z angielskiego gejowskiego klubu Village Manchester Football Club mówi nam: - W Anglii wiemy, że są homoseksualiści wśród 5 tysięcy zawodowych piłkarzy. Badania mówią, że na dziesięciu mężczyzn minimum jeden jest homoseksualistą albo biseksualistą. Rachunek jest prosty.

Suzi kilka lat temu zrobiła własne obliczenia. Zapytała polskie piłkarki o wiele spraw, w tym o orientację seksualną. To było niereprezentatywne badanie, bo odpowiedziało jej tylko 150 zawodniczek z klubów nieformalnych i profesjonalnych. 46 procent z nich określiło się jako homoseksualne. Od tamtej pory nikt podobnych badań nie robił.

Gdy o ankiecie dowiedział się jeden z najważniejszych i najbardziej zasłużonych trenerów w kobiecej piłce, zrobił Suzi awanturę, żeby tylko nie upubliczniała wyniku. - Napisał mi, że poruszanie tematu orientacji seksualnej piłkarek jest szkodzeniem popularyzacji piłki wśród kobiet.

Bo dziś z jednej strony, w stereotypowym myśleniu, piłkarka równa się lesbijka. Z drugiej - kobietom dużo łatwiej o coming outy, czyli publiczne ujawnianie orientacji. Lesbijką jest najlepsza piłkarka świata, Amerykanka Megan Rapinoe. Jest nią Szwedka Nilla Fischer. Już na mundialu w 2015 roku grało kilkanaście dziewczyn, które otwarcie przyznawały, że są homoseksualne. Gdy ślub brały piłkarki Bayernu Monachium Lucie Vonkova i Claudia Van De Heiligenberg, klub oficjalnie pogratulował im w mediach społecznościowych.

- W kwestii "wychodzenia z szaf" kobietom jest łatwiej. Mężczyzn trudniej zlekceważyć społeczeństwu. Ale nie jest tak, że pozwala nam się na więcej. Po prostu na lesbijki łatwiej machnąć ręką - mówiła nam rok temu Eliza Górska-Tran.

W Polsce nie ujawniła oficjalnie się żadna piłkarska gwiazda: ani żeńska, ani męska. Mieliśmy za to spektakularny coming out w siatkówce, za sprawą jednej z naszych najlepszych zawodniczek Katarzyny Skorupy.

Oddania i zaangażowania w grę na meczach Chrząszczyków nie brakuje. Fot. Facebook.com/Chrzaszczyki

Dziewczyny muszą być piękne, pachnące, "apetyczne". Wielkie gwiazdy idą pod prąd, bo są gwiazdami i ciągną ten sport. Ale większość piłkarek z futbolu nie żyje. Choćby w Polsce. Suzi: - Inność przeszkadza. A przecież nie można ingerować w to, jak piłkarka chce wyglądać. To jest też spłycenie kultury, różnorodności. Nie boję się o tym mówić.

I dlatego są m.in. Chrząszczyki, jedna z wielu aktywności włosko-polskiej aktywistki. Drużyna, która otwarcie mówi, że jest LGBT. I że jest kobieca.

- Męska dominacja w piłce pozbawia kobiety bardzo przyjemnej sfery życia. To krzywdzące dla wszystkich. Żyjemy w kulturze patriarchalnej i mam z tym ogromny problem. To dlatego staram się tworzyć przestrzenie, które łamią bariery. Wkurzam się, gdy słyszę, że piłka nożna to "męski sport" - przyznaje.

Do dziś wkurza ją też coś jeszcze. Gdy jej Torino przegrywa derby z Juventusem.