Jak zmieniały się tabele biegowe w polskich ligach? Na początku były trójmecze

Era trójmeczów (1948-1950)

Po raz pierwszy rozgrywki w Polsce przeprowadzono w roku 1948. O tym czy dany zespół wystartuje w I czy II lidze zadecydował cykl trzech turniejów indywidualnych. Inauguracja nastąpiła 6 czerwca 1948. W ramach jednej kolejki rozgrywano trzy trójmecze.

Każda drużyna składała się z trzech zawodników, którzy zaliczali po trzy starty, a także z rezerwowego. Spotkanie kończyło się po dziewięciu wyścigach. Za zwycięstwo zawodnik otrzymywał trzy punkty, dwa za drugie miejsce, jeden za ostatnie i zero w przypadku nieukończenia biegu.

Tabela obowiązująca w latach 1948-1949:

Powyższa tabela obowiązywała przez dwa sezony. W roku 1950 drużyny rozszerzono o jednego zawodnika (4 + rezerwowy), natomiast mecze składały się z dwunastu biegów. Zmianie uległa także punktacja. Był to jedyny sezon, kiedy zawodnicy otrzymywali w meczu ligowym cztery punkty za biegowe zwycięstwo (punktacja: 4-3-2-1).

Tabela obowiązująca w roku 1950:

Rewolucyjne zmiany (1951-1961)

Nieprzerwanie od 1951 roku mecze w ramach rozgrywek polskiej ligi odbywają się z udziałem dwóch drużyn. Przez cztery kolejne sezony pojedynki ponownie składały się z dziewięciu wyścigów.

Drużynę stanowiło sześciu zawodników, z których każdy miał maksymalnie trzy starty. Dopuszczano także możliwość posiadania dwóch rezerwowych. Dopiero od sezonu 1953 mecz mógł zakończyć się remisem. W dwóch poprzednich latach o zwycięstwie decydowała liczba biegowych zwycięstw.

Tabela obowiązująca w latach 1951-1955:

Od roku 1956 mecze ponownie składały się z dwunastu biegów, a każdy zawodnik otrzymał dodatkowy start (w II lidze wciąż obowiązywały poprzednie zasady). Zmniejszono natomiast liczbę rezerwowych - z dwóch do jednego. W siedmioosobowych składach rywalizowano także w latach 1957-1961, kiedy postanowiono rozgrywać wyścig nominowany.

Warto zaznaczyć, że rozgrywki w sezonie 1957 były bardzo zróżnicowane. W I lidze mecz miał trzynaście wyścigów, w drugiej dwanaście, a w trzeciej wciąż rywalizowano według tabeli z początku dekady. Ujednolicenie nastąpiło dopiero rok później.

ZOBACZ WIDEO Skład MRGARDEN GKM Grudziądz na sezon 2017!

Tabela obowiązująca w latach 1956-1961:

Czas stabilizacji (1962-1975)

Przez aż czternaście sezonów w rozgrywkach polskiej ligi obowiązywała trzynastobiegowa tabela bez wyścigów nominowanych. Po 1966 roku wprowadzono możliwość wystawienia rezerwowego pod numerami 8/16, a także dopuszczono korzystanie ze znanej do dziś rezerwy taktycznej, kiedy drużyna przegrywa różnicą przynajmniej sześciu punktów.

W latach 1973-1975 rozgrywano dwa wyścigi dodatkowe, które nie były wliczane do końcowego wyniku spotkania. Były to biegi w ramach Mistrzostw Polski Par Klubowych, które początkowo odbywały się oddzielnie dla I i II ligi.

Tabela obowiązująca w latach 1962-1975:

Premiera biegów młodzieżowych (1976-1980)

Od sezonu 1976 spotkanie ligowe liczyło szesnaście wyścigów, a de facto aż osiemnaście. Po siódmym i dziesiątym biegu rozgrywano biegi juniorskie dla zawodników, którzy nie zmieścili się do podstawowego składu. Gonitwy te nie liczyły się jednak do końcowego wyniku.

Zmieniło się to w roku 1978. W drużynie maksymalnie mogło pojawić się dziewięciu zawodników, przy czym przynajmniej dwóch to byli młodzieżowcy. Rozgrywanie osiemnastu wyścigów w meczu spowodowało, że drużyna miała możliwość zdobycia 90 punktów. Rekordowym wynikiem z tamtego okresu jest wynik 89:19 jaki padł w meczu Startu Gniezno z Ostrovią Ostrów w 1979 roku.

Tabela obowiązująca w latach 1976-1980:

Czas kryzysu (1981-1993) W latach 80. sport żużlowy w Polsce przeżywał kryzys. Polscy zawodnicy znacznie odstawali od zagranicznych rywali, czego najlepszym dowodem był występ w finale DMŚ w 1984 roku. W Lesznie Biało-Czerwonym udało się zdobyć zaledwie osiem punktów, z czego połowę wywalczył Zenon Plech.

Wymusiło to także zmiany w systemie rozgrywek. W latach 1981-1993 obowiązywała piętnastobiegowa tabela bez wyścigów nominowanych. Drużynę stanowiło sześciu zawodników, z czego dwóch musiało być młodzieżowcami, a także dwóch rezerwowych.

Młodzieżowcy obowiązkowo musieli zaliczyć przynajmniej dwa starty, a w późniejszych latach trzy. Maksymalnie zawodnik mógł pojawić się na torze sześciokrotnie (pięć programowych wyścigów + rezerwa taktyczna).

Tabela obowiązująca w latach 1981-1989:

Tabela obowiązująca w latach 1990-1993:

Powrót biegów juniorskich (1994-1998)

Przez wielu uznawana za najlepszą tabelę w dotychczasowej historii polskiego żużla. Stosowany w latach 1994-1998 składał się z piętnastu wyścigów, w tym - po raz pierwszy - dwóch nominowanych (wcześniej bieg nominowany na końcu zawodów rozgrywano w sezonie 1957).

Zespoły składały się z ośmiu zawodników, przy czym numery 6 i 7, a także 14 i 15, przypisane były na stałe dla polskich młodzieżowców, z kolei pod nr 8/16 znajdował się zawodnik rezerwowy, który w dowolnym momencie mógł pojawić się na torze.

Bieg juniorski rozgrywano dopiero w połowie meczu (wyścig siódmy). Zawodnicy mieli wtedy zaliczony przynajmniej jeden start. Łącznie juniorzy programowo mieli zapewnione trzy wyjazdy na tor.

Tabela obowiązująca w latach 1994-1998:

Trzy biegi nominowane (1999-2003)

Przez pięć kolejnych sezonów w rozgrywkach polskiej ligi obowiązywała piętnastobiegowa tabela, która zawierała w sobie aż trzy wyścigi nominowane.

Drużyny składały się z siedmiu zawodników (w 2003 roku z ośmiu), w tym dwóch juniorów, którzy znajdowali się pod numerami 6/7 i 14/15. Rezerwowy młodzieżowiec miał prawo do pięciu startów w meczu, natomiast zawodnik pod nr 8/16 mógł pojawić się na torze czterokrotnie.

W pierwszym wyścigu nominowanym startowali zawodnicy z najniższym dorobkiem punktowym, następnie ci, którzy byli trzecią i czwartą siłą drużyny, na zakończenie natomiast o punkty walczyli najskuteczniejsi w całym meczu. Po raz pierwszy zastosowano także znane do dziś zestawy pól startowych.

Tabela obowiązująca w latach 1999-2003:

Juniorzy na otwarcie meczu (2004-2012)

W latach 2004-2012 zawodnicy w polskich ligach ścigali się według aż pięciu różnych tabeli biegowych. Elementami łączącymi je wszystkie były dwa wyścigi nominowane oraz bieg juniorski, który otwierał każdy mecz.

W sezonie 2006 przywrócono możliwość wystawienia pod nr 8/16 rezerwowego. Mógł być nim zawodnik, który nie ukończył 23. roku życia. W tym samym roku rozgrywki otworzyły się na obcokrajowców, dzięki czemu zagraniczni juniorzy mogli startować na takich samych zasadach co polscy. W Ekstralidze tabela ta obowiązywała przez rok, w I i II lidze aż do sezonu 2008 włącznie.

Ponadto w latach 2007-2009 (w Ekstralidze do 2008) możliwe było zastosowanie tzw. złotej rezerwy taktycznej, czyli "jokera". Zgodnie z zasadami punkty takiego zawodnika liczone były podwójnie. ZRT można było wykorzystać kiedy drużyna przegrywała różnicą przynajmniej dziesięciu punktów.

Tabela obowiązująca w roku 2004 (w nawiasie 2005):

Tabela obowiązująca w latach 2006-2008 (Ekstraliga 2006):

Ujednolicenie tabeli biegowej

W polskich ligach nastąpiło to dopiero w 2009 roku, kiedy obowiązywała tabela dla siedmiu zawodników, przy czym drugi młodzieżowiec nadal miał zapewniony zaledwie jeden start. Doprowadzało to do sytuacji, w której junior mimo startu we wszystkich meczach ligowych miał na swoim koncie mniej niż 30 biegów.

Ponadto przynajmniej jeden młodzieżowiec musiał posiadać polską licencję. W roku 2009 w I i II lidze obowiązywał zapis, że krajowy młodzieżowiec musi odjechać przynajmniej trzy wyścigi. Część klubów znalazła kruczek regulaminowy, który pozwalał im wystawić zagranicznego juniora pięciokrotnie. Wystarczyło, że Polak dotknie taśmy i będzie mógł zostać zastąpiony przez drugiego młodzieżowca. Od kolejnego sezonu ten zapis zniknął z regulaminu.

Do 2009 roku w rozgrywkach I i II ligi funkcjonowała funkcja rezerwowego pod nr 8/16. W latach 2006-2008 był nim zawodnik do lat 23., natomiast w sezonie 2009 rezerwowym mógł być każdy.

Od roku 2011 obowiązuje tabela, która obu juniorom zapewnia po trzy starty. Ponadto w 2010 roku w I i II lidze wyścig młodzieżowy został przesunięty i był rozgrywany jako drugi (w Ekstralidze od 2013).

Tabela obowiązująca w latach 2007-2010 (w I i II lidze od 2009):

 Tabela obowiązująca w latach 2011-2012 (w nawiasie I i II liga 2011):

Stan obecny (2013-)

Tegoroczny sezon będzie piątym z rzędu, w którym obowiązuje ten sam schemat wyścigów. Zakłada on, że wyścig młodzieżowy rozgrywany jest jako drugi, a każdy z juniorów ma w programie zapisane po trzy starty.

W dalszym ciągu rozgrywane są dwa wyścigi nominowane, przy czym w ostatniej odsłonie spotkania udział biorą najskuteczniejsi zawodnicy. Nadal obowiązują także dwa zestawy pól startowych, których losowanie następuje przed rozpoczęciem meczu.

Wydaje się, że obecny schemat jest optymalny i niewiele wskazuje na to, abyśmy w nadchodzących sezonach doczekali się drastycznych zmian. Ważne, że wreszcie nastąpiła stabilizacja i nie ma potrzeby wprowadzania zmian co sezon.

Obecna tabela biegowa: